ฟ้อนกลองอืด ฟ้อนโบราณเมืองแพร่

 กลองอืด  เป็นกลองชนิดหนึ่งคล้าย กลองหลวง แต่มีขนาดยาวกว่า พบในจังหวัดแพร่ และน่าน ใช้ประกอบการฟ้อนเล็บหรือแห่ขบวนต่างๆ เครื่องประกอบจังหวะมี ฆ้องใหญ่ และฆ้องกลาง ฆ้องเล็ก ฉาบใหญ่ 1 คู่ และ “ผ่าง” หรือ “พาน” (ฆ้องไม่มีปุ่ม) และกลองอืดนี้ บ้างว่าเป็นชนิดเดียวกับกลองแอว
กลองแอว เป็นกลองที่มีลักษณะคล้ายกับกลองหลวงแต่ขนาดเล็กกว่า คือประมาณ 1 ใน 4 ของกลองหลวงขึงด้วยหนังข้างเดียว ตัวกลองทำด้วยไม้เนื้อแข็ง เช่น ไม้ชิงชัน ไม้ประดู่ และไม้แดง เป็นต้น กลองแอวมีชื่อเรียกขานต่างกันไป  บางแห่งอาจเรียกตามรูปลักษณ์ที่พบเห็น เรียกตามเสียงที่หูได้ยินหรือเรียกตามตำนานเล่าขานสืบกันมา อย่างไรก็ตาม  พอสรุปได้ว่า  กลองแอว  เป็นชื่อเรียกตามรูปลักษณ์ที่พบเห็น คือมีลักษณะคอดกิ่วตรงกลางคล้ายสะเอว ซึ่งภาษาล้านนาเรียก “แอว” จึงได้ชื่อว่า “กลองแอว”

    ฟ้อนกลองอืด จริงๆก็คือ ฟ้อนเมือง หรือ ฟ้อนเล็บ หรือเรียกกันว่าฟ้อนแห่ครัวตาน ฟ้อนเมืองบ้าง แต่ทางแพร่จะเรียกฟ้อนกลองอืด ท่าทาง และ เพลงประกอบ ก็จะเป็นเอกลักษณ์ ไม่เหมือนฟ้อนเล็บเชียงใหม่เลย

  ทั้ง 3 ชื่อนี้เป็นการ ฟ้อนชนิดเดียวกัน แต่เรียกไปตามสถานการณ์ของการฟ้อน เช่น การฟ้อนครัวทาน คือการฟ้อนนำขบวนแห่ของชาวบ้านที่จัดขึ้นเรียกว่า  ครัวทาน”  ซึ่งประกอบด้วยเครื่องอัฐบริขาร (ตั้งแต่ไม้กวาด หม้อน้ำยา และเงินทอง) เพราะประเพณีทางเหนือนั้นเมื่อพ้นการทำนาแล้วชาว บ้านก็จะมุ่งทำบุญมีการบูรณะวัด เป็นต้น ถ้าหมู่บ้านใดบูรณะวัดเรียบร้อยแล้ว ก็นิยมบอกบุญไปยังหมู่บ้านอื่น ๆ ก็ให้มาช่วยทำบุญฉลอง  เช่นฉลองโบสถ์ วิหาร เป็นต้น จึงเรียกว่าฟ้อนครัวทาน หรือฟ้อนเมือง  ส่วนท่าทางการฟ้อนรวมถึงเพลงที่ใช้ประกอบ ก็จะแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่