ฟ้อนหางนกยูง
ที่มาภาพ http://www.nkp2day.com/
ฟ้อนหางนกยูง
จังหวัดนครพนม
รำหางนกยูง เป็นศิลปะฟ้อนรำของจังหวัดนครพนม เป็นลีลาฟ้อนรำอีกแบบหนึ่งที่เป็นการเลียนแบบจากท่านกยูงรำแพนเป็นส่วนมาก
ศิลปะการฟ้อนหางนกยูงนี้มีผู้นำมาถ่ายทอดและฟ้อนรำเองตามคำบอกเล่าว่าประมาณหนึ่งร้อยปีเศษ ๆ โดยนายพัน เหมหงส์ ซึ่งเป็นชาวนครพนมโดยกำเนิด ท่านเป็นบุตรของอุปราชท่านหนึ่งในสมัยโบราณเมื่อนายพัน เหมหงส์ยังมีชีวิตอยู่ท่านมีชีวิตที่โลดโผนเป็นนักสู้เคยผ่านการสู้รบมาก่อนท่านสนใจในการฟันดาบ เพลงดาบ กระบี่ กระบอง และมวย ท่านจึงกลายเป็นครูดาบ กระบี่ กระบอง และมวย เป็นผู้มีฝีมือเยี่ยมท่านหนึ่งเวลาว่าง ๆ ท่านชอบล่าสัตว์ป่า หมูป่า จึงสะสมของป่าเอาไว้ เช่น หางนกยูง แล้วนำมามัดเป็นกำ ๆ คิดประดิษฐ์ท่ารำขึ้นมา ซึ่งมีลีลาคล้ายกับการฟันดาบ แล้วนำไปถ่ายทอดให้ลูกหลานต่อไป
การฟ้อนหางนกยูงนี้ ในสมัยก่อนนิยมรำเดี่ยวบนหัวเรือแข่ง เมื่อมีงานประจำปีออกพรรษา มีความเชื่อว่าก่อนที่จะนำเรือเข้าแข่งจะนำเรือไปถวายสักการะเจ้าพ่อหลักเมือง เพื่อเป็นการบอกกล่าวว่าจะนำเรือเข้าแข่งขัน และจะต้องฟ้อนหางนกยูง เพื่อถวายต่อหน้าศาลเจ้าพ่อหลักเมืองด้วยการฟ้อนหางนกยูงนี้ จะฟ้อนรำเฉพาะเรือแข่งที่สำคัญและมีชื่อเสียงโด่งดังเท่านั้น
ประวัติความเป็นมาของการฟ้อนหางนกยูงในยุคที่ ๑ ก่อนปี พ.ศ. ๒๔๙๘
ในอดีตฟ้อนหางนกยูงเคยเป็นการละเล่นในพิธีกรรมถวยเทียนของชาวเมืองนครพนมพิธีกรรมถวยเทียนนี้จะจัดขึ้นในช่วงเทศกาลออกพรรษา จุดประสงค์เพื่อบูชาและขออนุญาต
เจ้าหมื่น ซึ่งตามความเชื่อของชาวนครพนมเชื่อว่าเจ้าหมื่นคือ มเหศักดิ์หลักเมืองหรือวิญญาณของเจ้าหมื่นที่คุ้มครองชาวนครพนมและนอกจากจะดูแลชาวนครพนมแล้วยังดูแลรักษาแม่น้ำโขงในเขตนครพนมอีกด้วย จากตำนานที่ก่อให้เกิดความเชื่อนี้ทำให้ชาวนครพนมไม่ว่าจะประกอบกิจกรรมใด ๆ ในชุมชนก็แล้วแต่จะต้องทำพิธีกรรมบอกกล่าวขออนุญาตเจ้าหมื่นทุกครั้งไป โดยเฉพาะแข่งขันเรือยาวของชาวคุ้มต่างๆ ในเขตเมืองนครพนม พิธีกรรมถวยเทียนที่จะมีการประกอบพิธีบริเวณศาลเจ้าหมื่น ซึ่งตั้งอยู่บริเวณริมฝั่งแม่น้ำโขงหน้าวัดโอกาส ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยเดิมของเจ้าหมื่นเมื่อครั้งยังมีชีวิตอยู่ (รบ ลองจำนงค์ ๒๕๔๗ : สัมภาษณ์)
ก่อนจะถึงวันแข่งเรือยาวชาวคุ้มวัดต่าง ๆ ก็จะส่งตัวแทนมาประชุมเพื่อกำหนดวันที่จะประกอบพิธีกรรมถวยเทียน ในการกำหนดวันไม่ได้ยึดฤกษ์หรือตำราทางไสยศาสตร์แต่อย่างใดเพียงแต่เลือกจากความพร้อมของคุ้มวัดต่าง ๆ ว่าเมื่อพร้อมกันแล้วก็สามารถจัดพิธีกรรมถวยเทียนได้เลย ซึ่งในอดีตมีเรือยาวที่เป็นของคุ้มวัดเข้าร่วมแข่งขัน จำนวน ๖ คุ้ม ได้แก่
๑. คุ้มวัดโอกาส
๒. คุ้มวัดโพธิ์ศรี
๓. คุ้มวัดกลาง
๔. คุ้มวัดมหาธาตุ
๕. คุ้มวัดพระอินทร์แปลง
๖. คุ้มวัดศรีเทพ